Zawarcie umowy o podział majątku jest jednym ze sposobów podziału majątku wspólnego małżonków, z chwilą gdy ta wspólność ustanie, np. w wyniku orzeczenia rozwodu. Podziału można dokonać u notariusza w formie aktu notarialnego. Jeżeli chcesz dowiedzieć się: czym jest umowa o podział majątku, kiedy jej zawarcie jest możliwe, jakie dokumenty trzeba przedstawić u notariusza, to zapraszamy do zapoznania się z informacjami wskazanymi poniżej.

Czy podział majątku jest możliwy w czasie trwania małżeństwa?

Zgodnie z art. 31 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy, wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Do majątku wspólnego należą w szczególności:

  1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
  2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
  3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
  4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 1009 ze zm.);
  5. przedmioty nabyte w trakcie trwania związku małżeńskiego do wspólności majątkowej małżeńskiej tj. ruchomości, prawa majątkowe i nieruchomości nabyte w trakcie trwania małżeństwa np. za pieniądze uzyskane przez małżonków z tytułu wynagrodzenia za pracę.

Małżonkowie nie mogą dokonać podziału majątku wspólnego, dopóki trwa wspólność majątkowa. Podział majątku staje się możliwy dopiero z chwilą ustania wspólności majątkowej między małżonkami.

Wspólność ustawowa może ustać w wyniku:

  • śmierci jednego z małżonków,
  • orzeczenia rozwodu,
  • orzeczenia separacji,
  • ustanowienia rozdzielności majątkowej w drodze umowy (zawarcie intercyzy),
  • orzeczenia sądu na żądanie jednego z małżonków,
  • ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków,
  • ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

W trakcie trwania małżeństwa podział majątku zazwyczaj jest dokonywany po zawarciu intercyzy, ustanawiającej rozdzielność majątkową, czyli jest możliwy podział majątku przed rozwodem.

Podział majątku wspólnego ma za zadanie znieść współwłasność poszczególnych składników majątku, tak, aby konkretne przedmioty stały się wyłączną własnością danego małżonka.

Nie ma też żadnego terminu na przeprowadzenia podziału majątku wspólnego – tak jak zostało wskazane wcześniej, jedynym warunkiem jest ustanie wspólności majątkowej między małżonkami.

Podział majątku w sądzie i u notariusza

Podziału majątku wspólnego można dokonać na dwa sposoby:

  • poprzez wszczęcie postępowania przed sądem,
  • poprzez zawarcie umowy o podział majątku wspólnego.

Jeżeli strony podziału majątku są w sporze czy co do sposobu podziału majątku, czy to co do wartości poszczególnych składników majątku, wówczas jedynym sposobem podziału majątku wspólnego jest wszczęcie postępowania sądowego w sprawie o podział majątku.

Natomiast, jeżeli strony są zgodne co do sposobu i warunków podziału majątku, wówczas mogą wybrać drogę sądową, albo zawrzeć umowę o podział majątku wspólnego.

Jeżeli w skład majątku podlegającego podziałowi wchodzą nieruchomości lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, wówczas umowa o podział majątku musi mieć formę aktu notarialnego.

Podział majątku wspólnego u notariusza jest na pewno rozwiązaniem szybszym. Umowę można podpisać w ciągu kilku dni.

Podział majątku u notariusza

Umowę o podział majątku wspólnego u notariusza można zawrzeć, gdy strony są zgodne co do sposobu i warunków podziału. Strony wskazują składniki majątku, ich wartość oraz sposób, w jaki majątek ma zostać podzielony.

W zależności od ustaleń między stronami, umowny podział majątku wspólnego może być ze spłatą lub bez spłat między nimi.

Warto również zaznaczyć, że można dokonać częściowego podziału majątku wspólnego – który będzie obejmował, tylko niektóre składniki majątku. Strony nie muszą również dzielić się majątkiem po połowie.

W ramach umowy o podziału majątku wspólnego, strony mogą dokonać podziału poszczególnych składników majątkowych poprzez:

  • podział fizyczny – gdy przedmiot zostaje podzielony na części w taki sposób, by każda ze stron mogła otrzymać swoją część (tak dzieje się np. przy podziale nieruchomości gruntowych, gdy wydzielane są działki gruntu, a następnie poszczególne działki gruntu przypadają konkretnym osobom; czy przy podziale sumy pieniędzy, gdzie strony postanawiają, jaka suma pieniędzy komu ma przypaść);
  • przeniesienie własności przedmiotu na rzecz jednej ze stron (zazwyczaj z obowiązkiem spłaty drugiej strony) – strony wskazują komu mają przypaść poszczególne składniki majątku (mieszkanie, działka, samochód itd.) i czy w zamian druga strony ma być zobowiązana do spłaty.

Dokumenty potrzebne do zawarcia notarialnego podziału majątku

Do przygotowania aktu notarialnego obejmującego umowę o podział majątku wspólnego potrzebne są:

1) dane stron umowy – imiona, nazwiska, imiona rodziców, stan cywilny, numer dowodu osobistego lub paszportu, data ważności i przez jaki organ został wydany dokument tożsamości, PESEL, adres zamieszkania,

2) podstawa nabycia danego składnika majątku – np. akt notarialny umowy sprzedaży, orzeczenie sądowe itp.,

3) dokument na podstawie, którego ustała wspólność majątkowa – intercyza, prawomocny wyrok orzekający rozwód, czy separację, itp.,

4) w zależności od składników majątku wspólnego do aktu notarialnego należy przedstawić inne dokumenty np.:

a) lokal odrębny

  • wypis z rejestru lokali,
  • wypis z rejestru gruntów,

b) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego

  • zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej wydane „dla notariusza”,

5) działka gruntu zabudowana domem, domkiem letniskowym, innym budynkiem:

  • wypis z rejestru gruntów,
  • wypis z kartoteki budynków,

gdy podział majątku następuje po rozwodzie dodatkowo:

  • wypis z planu zagospodarowania przestrzennego (tzw. uproszczony bez uchwały) lub zaświadczenie o jego braku,
  • zaświadczenie, z którego wynikać będzie, czy działka gruntu jest objęta uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją starosty określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej, o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy o lasach,

6) samochód

  • dowód rejestracyjny

Powyższy wykaz dokumentów jest absolutnie podstawowy, w konkretnym stanie faktycznym może okazać się konieczne przedstawienie dodatkowych dokumentów.

Ile kosztuje podział majątku u notariusza?

Na koszty umowy o podział majątku zawieranej w formie aktu notarialnego składają się, oprócz wynagrodzenia notariusza, również koszty opłat sądowych (jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzą nieruchomości lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, dla którego jest założona księga wieczysta).

O tym kto ponosi koszty aktu notarialnego umowy o podział majątku wspólnego, decydują strony. Mogą umówić się, że koszty są przez nich ponoszone po połowie, ale mogą też postanowić inaczej.

Maksymalna stawka wynagrodzenia notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy sprzedaży jest określona w §3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz.U. z 2004 r., Nr 148 poz. 1564) i wynosi od wartości:

  • do 3000 zł – 100 zł;
  • powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
  • powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
  • powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
  • powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
  • powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
  • powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.

Koszt wypisów umowy wynosi maksymalnie 6 zł netto za stronę.

Kwoty podane w rozporządzeniu są kwotami netto, do których należy doliczyć podatek VAT (obecnie według stawki 23%).

Jeśli chcesz zawrzeć w Łodzi umowę o podział majątku skontaktuj się z naszą kancelarią.